والدین عزیز، شاید شما هم شنیده‌اید که بعضی وقت‌ها پزشکان از اصطلاح «صدای اضافه در قلب» یا «سوفل قلبی» صحبت می‌کنند و این ممکن است نگرانی‌هایی برایتان به همراه داشته باشد. به عنوان فوق تخصص قلب اطفال، هدف من این است که به شما اطلاعاتی دقیق ارائه دهم تا با اطمینان بیشتری درباره وضعیت قلب فرزندتان تصمیم بگیرید.
علائم صدای اضافه قلب کودک چیست؟
در بسیاری از موارد، صدای اضافه قلب (که به آن سوفل قلبی هم می‌گویند) توسط پزشک شنیده میشود، نه شما. اغلب این صداها بدون علائم مشخصی هستند و کودک ممکن است کاملاً طبیعی و بدون ناراحتی باشد. اما اگر متوجه شدید کودک شما دچار تنگی نفس، رنگ‌پریدگی، خستگی غیرطبیعی، یا تورم در پاها و شکم شده است، این‌ها می‌توانند نشانه‌هایی از مشکل جدی‌تر قلبی باشند.
علت صدای اضافه قلب کودک چیست؟
این مسئله می‌تواند ناشی از جریان خون غیرطبیعی از طریق دریچه‌های قلب باشد. در بسیاری از موارد، این صداها، بی‌ضرر (سوفل‌های بی‌خطر) هستند و به دلیل جریان خون طبیعی در قلب ایجاد می‌شوند. اما گاهی اوقات، صداهای اضافی می‌توانند نشان‌دهنده مشکلات ساختاری قلب باشند، مانند نقص در دیواره قلب یا نارسایی دریچه‌های قلبی. در این موارد، نیاز به بررسی دقیق‌تر توسط متخصص قلب اطفال است.
کیا قلب بچشون صدای اضافه داشته؟
تجربه درمان صدای اضافه قلب شاهین، در مطب دکتر رجبی را از زبان مادر او بخوانید:
“موقع تولد شاهین، دکتر متوجه شدن که قلب پسرم صدای اضافه داره. بعد از مراجعه به دکتر رجبی و انجام معاینه و اکو قلب، ایشون تشخیص دادن که صدای اضافه قلب به دلیل جریان غیرطبیعی خون از یک سوراخ کوچیک دیواره بین دهلیزی قلب شاهینه. خانم دکتر به ما گفتن که سواراخ قلب پسرم کوچیکه و این نوع صداها بی خطره و معمولاً این سوراخ خود به خود بسته می‌شه. بعد از پیگیری و بررسی‌های بیشتر، خداروشکر این مشکل به طور کامل رفع شد و شاهین دیگه مشکلی نداره.”
چنانچه سوالی درباره این موضوع دارید با فوق تخصص قلب اطفال مشورت کنید و راهنمایی دریافت کنید.
درمان سوفل قلبی کودک و نوزاد
درمان صدای اضافه قلب کودکان به علت آن بستگی دارد. اگر سوفل قلبی بی‌ضرر باشد، معمولاً نیازی به درمان خاصی نیست و کودک می‌تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد. اما اگر علت آن یک مشکل ساختاری در قلب باشد، ممکن است نیاز به دارو یا جراحی وجود داشته باشد. متخصص قلب اطفال بعد از انجام آزمایش‌های لازم تصمیم می‌گیرد که بهترین راه درمانی برای کودک شما چیست.
آیا سوفل قلب نوزاد خطرناک است ؟
این نوع صداها به‌عنوان «سوفل‌های بی‌ضرر» شناخته می‌شوند و هیچ خطر یا تأثیری بر سلامت کودک ندارند. اما در موارد نادر، ممکن است صدای اضافه ناشی از مشکلات قلبی جدی باشد. بنابراین، همیشه بهتر است هرگونه صدای اضافه‌ای توسط یک متخصص قلب کودک بررسی شود تا از عدم وجود مشکل جدی اطمینان حاصل شود.
انواع سوفل قلبی نوزاد و کودک
صداهای اضافه قلبی کودک به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: صداهای بی‌ضرر و صداهای پاتولوژیک.
سوفل قلبی بی خطر
صداهای بی‌ضرر، که به آنها «سوفل‌های بی‌خطر» نیز گفته میشود، در نتیجه جریان خون طبیعی از طریق دریچه‌های قلب یا در نزدیکی آنها ایجاد میشود. این صداها معمولاً زمانی شنیده می‌شوند که خون با سرعت بالا از دریچه‌های قلب عبور می‌کند یا در جریان خون به دلیل نازکی دیواره‌های قلب در کودکان ایجاد میشود. این نوع صداها به طور معمول بدون تأثیر منفی بر سلامت کودک هستند و در اکثر موارد نیاز به درمان ندارند.
صداهای پاتولوژیک
از سوی دیگر، صداهای پاتولوژیک می‌توانند ناشی از مشکلات ساختاری در قلب مانند نقص‌های قلبی مادرزادی، نارسایی دریچه‌ها، یا انسداد عروق باشند. این صداها ممکن است با علائم دیگری مانند تنگی نفس، خستگی غیرطبیعی، یا تورم همراه باشند و نشان‌دهنده اختلالات جدی‌تری در قلب کودک باشند. تشخیص صحیح و دقیق این صداها نیاز به ارزیابی‌های تخصصی از جمله اکوکاردیوگرافی دارد و در صورت شناسایی مشکلات ساختاری، درمان‌های پزشکی یا جراحی ممکن است ضروری باشد.
سوفل سیستولیک قلب نوزاد
سوفل سیستولیک به صدای غیرطبیعی گفته میشود که در حین انقباض قلب (سیستول) و جریان خون از بطن‌ها به عروق شنیده میشود. این صدا می‌تواند ناشی از جریان خون سریع یا نامنظم از طریق دریچه‌های قلب، ناهنجاری‌های ساختاری مانند نقص دیواره بین بطنی (VSD) یا باریک شدن دریچه‌ها باشد. برخی سوفل‌های سیستولیک بی‌خطر هستند و به آنها سوفل‌های “عملکردی” یا “بی‌گناه” گفته میشود، اما برخی دیگر ممکن است نشان‌دهنده بیماری‌های جدی قلبی باشند که نیاز به بررسی تخصصی دارند.
سوفل دیاستولیک نوزاد چیست؟
سوفل دیاستولیک صدای غیرطبیعی جریان خون است که در زمان استراحت قلب (دیاستول) شنیده میشود، یعنی زمانی که خون به داخل بطن‌ها وارد میشود. این نوع سوفل معمولاً به دلیل مشکلاتی مانند نشت یا تنگی دریچه‌های قلبی، مانند دریچه میترال یا آئورت، ایجاد میشود. برخلاف سوفل‌های سیستولیک، سوفل‌های دیاستولیک به‌ندرت بی‌گناه هستند و اغلب نشان‌دهنده یک بیماری ساختاری یا عملکردی در قلب هستند که نیاز به ارزیابی دقیق‌تر دارند.
سوفل قلبی پان سیستولیک
سوفل پان‌سیستولیک یا سوفل هولوسیستولیک به صدای غیرطبیعی گفته میشود که در تمام مدت انقباض قلب (سیستول) شنیده میشود. این سوفل از ابتدای انقباض بطن‌ها تا پایان آن (بین صدای اول و دوم قلب) به‌طور مداوم ادامه دارد و معمولاً به دلیل جریان غیرطبیعی خون از یک ناحیه پر فشار به یک ناحیه کم‌فشار در قلب ایجاد میشود.
علل شایع سوفل پان‌سیستولیک
1. نقص دیواره بین بطنی (VSD):
یکی از شایع‌ترین دلایل این نوع سوفل، وجود سوراخ در دیواره بین دو بطن است که باعث عبور خون از بطن چپ به بطن راست میشود.
2. نارسایی دریچه میترال:
هنگامی که دریچه میترال (بین دهلیز چپ و بطن چپ) به درستی بسته نشود، خون در طول سیستول به دهلیز چپ برمی‌گردد و باعث ایجاد این نوع سوفل میشود.
3. نارسایی دریچه سه‌لتی:
مشابه نارسایی دریچه میترال، اما در سمت راست قلب. در این حالت خون از بطن راست به دهلیز راست برمی‌گردد.
ویژگی‌های سوفل پان‌سیستولیک
– طولانی: از ابتدای صدای اول (S1) تا صدای دوم (S2) ادامه دارد.
– ثابت: شدت صدا در طول سیستول تغییر نمی‌کند.
– محل شنیده شدن: بسته به علت، در نقاط خاصی از قفسه سینه واضح‌تر است:
– در نقص دیواره بین بطنی، در ناحیه پایینی چپ جناغ.
– در نارسایی دریچه میترال، در نوک قلب.
– در نارسایی دریچه سه‌لتی، در قسمت پایینی راست جناغ.
اهمیت بالینی
وجود سوفل پان‌سیستولیک معمولاً نشانه یک بیماری قلبی جدی است و نیاز به ارزیابی تخصصی با استفاده از اکوکاردیوگرافی یا آزمایش‌های تکمیلی دارد. این سوفل‌ها به ندرت بی‌گناه هستند و معمولاً ناشی از ناهنجاری‌های ساختاری یا عملکردی قلب هستند.
درجه‌بندی سوفل قلبی نوزادان
سوفل‌های قلبی براساس شدت و بلندی صدا به 6 درجه تقسیم می‌شوند:
درجه 1: صدایی بسیار ضعیف که به‌سختی شنیده میشود.
درجه 2: صدایی ضعیف اما به‌وضوح قابل شنیدن است.
درجه 3: صدایی با شدت متوسط که به راحتی شنیده میشود.
درجه 4: صدایی بلند که ممکن است با لرزش (تریل) همراه باشد.
درجه 5: صدایی بسیار بلند که حتی با قرار دادن گوشی پزشکی به‌طور نیمه روی قفسه سینه شنیده میشود.
درجه 6: صدایی به‌شدت بلند که حتی بدون تماس گوشی پزشکی با پوست قابل شنیدن است.
این درجه‌بندی به پزشکان کمک می‌کند تا شدت سوفل و احتمال وجود مشکلات جدی قلبی را ارزیابی کنند.
چه زمانی به متخصص قلب کودکان مراجعه کنیم؟
اگر پزشک خانواده یا پزشک عمومی پس از معاینه قلب کودک یا نوزاد شما، صدای اضافه‌ای را تشخیص دهد، ممکن است شما را به یک متخصص قلب کودکان ارجاع دهد. اگر فرزندتان علائمی مانند خستگی زیاد، تنگی نفس، یا ورم دارد، باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. به یاد داشته باشید که فقط یک متخصص قلب کودکان می‌تواند با استفاده از ابزارهای تخصصی مانند اکوکاردیوگرافی وضعیت قلب را به طور دقیق بررسی کند.
در برخی مراکز، به دلیل استفاده از داروهای بیهوشی در حین اکوکاردیوگرافی، کودکان ناچار به تحمل عوارض جانبی این داروها هستند.
با این حال، در مطب خانم دکتر رجبی، با ایجاد فضایی آرام و شاد و برقراری ارتباط مؤثر با کودک، این امکان فراهم شده است تا اکو قلب کودک بدون نیاز به هیچ گونه داروی بیهوشی انجام شود. به این ترتیب، از بروز هرگونه عارضه جانبی برای فرزند شما جلوگیری خواهد شد. همچنین، از تشخیص نادرست جلوگیری خواهد شد زیرا با این شیوه نتیجه اکو دقیق تر به دست می آید.
در آخر
این مطلب به شما کمک می‌کند تا با شناخت بهتر علائم و اهمیت صدای اضافه قلب کودکتان، در مواقع لازم به متخصص مراجعه کنید و با آرامش بیشتری از سلامت فرزندتان مراقبت کنید.
با آرزوی سلامتی برای شما و فرزند دلبندتان
خانم دکتر رجبی فوق تخصص قلب کودکان در تهران.
جهت تعیین وقت ملاقات حضوری با خانم دکتر رجبی میتوانید با شماره ۰۹۳۸۹۳۶۲۷۱۹ تماس بگیرید.
