عفونت قلبی در کودکان، اگرچه نادر است، اما میتواند عواقب جدی برای سلامتی کودک داشته باشد. قلب، عضله‌ای حیاتی است که خون را در سراسر بدن پمپاژ می‌کند. وقتی این عضو حساس به عفونت مبتلا می‌شود، میتواند عملکرد طبیعی قلب را مختل کرده و منجر به عوارض جدی شود. در این مقاله، ما به بررسی انواع عفونت‌های قلبی در کودکان، علائم، علل، تشخیص و درمان آنها خواهیم پرداخت.
انواع عفونت قلبی در کودکان
پریکاردیت: التهاب کیسه اطراف قلب
میوکاردیت: التهاب عضله قلب
اندوکاردیت: التهاب لایه داخلی قلب و دریچه‌های قلب
علل عفونت قلبی در کودکان
عفونت‌های ویروسی: مانند ویروس کوکساکی، ویروس آنفلوآنزا و ویروس سرخک.
در کودکان، عفونت‌های ویروسی شایع‌تر هستند و اغلب پس از یک عفونت ویروسی دیگر مانند آنفلوآنزا یا سرخک رخ میدهند.
عفونت‌های باکتریایی: مانند عفونت استرپتوکوکی (شایع‌ترین علت در بزرگسالان، اما در کودکان کمتر شایع است).
عفونت قارچی: در کودکان کمتر شایع است.
عوارض جراحی قلب
استفاده از دستگاه‌های پزشکی: مانند کاتترها.
بیماری‌های قلبی مادرزادی : کودکانی که با بیماری‌های قلبی مادرزادی متولد می‌شوند، به دلیل وجود نقص‌های ساختاری در قلب، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت قلبی هستند. این نقص‌ها می‌توانند باعث ایجاد جریان خون غیر طبیعی و تجمع باکتری‌ها در قلب شوند.
سیستم ایمنی ضعیف : کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند کودکانی که تحت شیمی‌درمانی هستند یا بیماری‌های خود ایمنی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های جدی، از جمله عفونت قلبی، هستند.
علائم عفونت قلبی در کودکان
- تب
- خستگی
- کاهش اشتها
- تند شدن ضربان قلب
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- تورم پاها و مچ پا
- احساس ضربان قلب در گردن یا گلو (در پریکاردیت)
نکته: علائم عفونت قلبی در کودکان ممکن است مبهم باشد و با بسیاری از بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شود. بنابراین، در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرعادی در کودک خود، حتما به پزشک متخصص قلب کودکان مراجعه کنید. کودکان ممکن است بیشتر از تب و بی حالی و کمتر از درد قفسه سینه شکایت کنند.
عفونت به قلب بزنه چی میشه؟
اگر عفونت به قلب برسد، میتواند عوارض جدی مانند نارسایی قلبی، آریتمی (نامنظمی ضربان قلب)، و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد. بنابراین، بسیار مهم است که هرگونه علائم عفونت قلبی را جدی گرفته و به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
روش های تشخیص عفونت قلبی در کودکان
نوار قلب (ECG): نوار قلب میتواند تغییراتی را در الگوی الکتریکی قلب نشان دهد که نشان‌دهنده وجود التهاب یا عفونت در اطراف یا داخل قلب است. برای آشنایی با شیوه انجام این آزمایش ساده میتوانید از لینک نوار قلب کودکان استفاده کنید و فیلم مربوطه را ملاحظه نمایید.
اکوکاردیوگرافی: برای ایجاد تصاویر از قلب و بررسی ساختار و عملکرد آن. آزمایش اکوکاردیوگرافی(بدون درد و سرپایی) میتواند تغییرات ساختاری مانند التهاب، تورم، ضخیم شدن عضله قلب، وجود مایع در اطراف قلب و لخته‌های خون را نشان دهد. همچنین، این روش میتواند تغییرات عملکردی قلب مانند کاهش توانایی پمپاژ خون و نشت خون از دریچه‌ها را نشان دهد.
اگر چه برخی از مراکز، آزمایش اکو قلب در کودکان را با تزریق داروی بیهوشی و آرامبخش انجام میدهند، اما خانم دکتر رجبی به واسطه تجربه بالا و مهارت در برقراری ارتباط موثر با کودک و ایجاد فضایی شاد و آرام، بدون استفاده از هر گونه داروی بیهوشی و آرامبخش آزمایش اکوکاردیوگرافی را در کودکان و نوزادان انجام میدهند، تا ضمن دور ماندن کودک از مضرات و عوارض این گونه دارو ها، نتایج آزمایش نیز صحیح باشد و هیچگونه تشخیص نادرستی صورت نگیرد.
آزمایش خون: برای بررسی وجود عفونت و نشانگرهای التهابی
رادیوگرافی قفسه سینه: برای بررسی اندازه قلب و وجود مایع در اطراف قلب
MRI قلب: برای ایجاد تصاویر دقیق‌تر از قلب
درمان عفونت قلبی در کودکان
درمان عفونت قلبی به نوع عفونت، شدت آن و سن کودک بستگی دارد. درمان معمولاً شامل آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد التهابی و در برخی موارد، جراحی است.
آنتی‌بیوتیک‌ها: برای درمان عفونت‌های باکتریایی.
داروهای ضد التهابی: برای کاهش التهاب.
جراحی: جراحی ممکن است در موارد زیر برای درمان عفونت قلبی در کودکان مورد نیاز باشد:
- آبسه‌های قلبی: عفونت میتواند باعث ایجاد آبسه در قلب شود که نیاز به تخلیه به روش جراحی دارد.
- نارسایی شدید دریچه‌های قلب: اگر دریچه‌های قلب به شدت آسیب دیده باشند، ممکن است نیاز به تعویض دریچه از طریق جراحی باشد.
- لخته‌های خون بزرگ: لخته‌های خون بزرگ ممکن است نیاز به برداشتن یه روش جراحی داشته باشند.
عوارض عفونت قلبی در کودکان
عفونت قلبی اگر به موقع تشخیص داده نشود و درمان نشود، میتواند عوارض جدی و طولانی‌مدتی برای کودک به همراه داشته باشد. این عوارض معمولاً در نتیجه آسیب مستقیم به بافت قلب، اختلال در عملکرد دریچه‌های قلب و یا ایجاد لخته‌های خون رخ میدهند. در زیر به طور مفصل به برخی از مهم‌ترین عوارض عفونت قلبی در کودکان می‌پردازیم:
آسیب به دریچه‌های قلب: باکتری‌ها یا ویروس‌ها می‌توانند به دریچه‌های قلب چسبیده و باعث التهاب و آسیب به بافت‌های این دریچه‌ها شوند. این آسیب میتواند منجر به نشت خون از دریچه‌ها، تغییر شکل دریچه ها، تنگ شدن دهانه دریچه‌ها و در نهایت کاهش کارایی قلب کودک شود.
نارسایی قلبی: زمانی که قلب به دلیل عفونت ضعیف شده و نتواند خون کافی را به بدن پمپاژ کند، نارسایی قلبی رخ می‌دهد. این عارضه با علائمی مانند تنگی نفس، خستگی و تورم پاها همراه است.
آریتمی‌های قلبی: عفونت قلبی میتواند به سیستم الکتریکی قلب آسیب رسانده و باعث ایجاد ضربان قلب نامنظم (آریتمی) شود. آریتمی‌های قلبی می‌توانند خفیف یا شدید باشند و حتی خطر مرگ ناگهانی را افزایش دهند.
لخته شدن خون: عفونت قلبی میتواند باعث ایجاد لخته‌های خون در قلب یا دریچه‌های قلب شود. این لخته‌ها می‌توانند از قلب جدا شده و به سایر قسمت‌های بدن مانند ریه‌ها (آمبولی ریه) یا مغز (سکته مغزی) منتقل شوند.
اختلال در رشد و نمو قلب کودک: عفونت قلبی در کودکان در حال رشد میتواند به طور مستقیم به بافت قلب آسیب رسانده و از رشد طبیعی آن جلوگیری کند. همچنین، التهاب مزمن ناشی از عفونت میتواند بر رشد عروق خونی قلب تأثیر گذاشته و به نارسایی قلبی منجر شود.
لازم به ذکر است که شدت و نوع عوارض عفونت قلبی به عوامل مختلفی از جمله نوع میکروب عامل عفونت، شدت عفونت، سن بیمار و وجود بیماری‌های زمینه‌ای بستگی دارد. و آنچه که به عنوان عوارض عفونت قلب در کودکان بیشترین شیوع را دارد، اختلال در رشد و نمو قلب کودک است و سایر عوارض شیوع کمتری دارند.
اهمیت تشخیص زودهنگام
والدین عزیز نگران ایجاد عوارض عفونت قلبی در کودک خود نباشید چرا که با مراجعه به پزشک متخصص قلب اطفال و تشخیص زودهنگام و شروع درمان به موقع میتوانید از پیشرفت بیماری و عوارض جدی جلوگیری کنید. کودک شما با دریافت درمان مناسب میتواند خیلی زود به روند عادی زندگی بازگردد و سلامتی خود را بازیابد. پزشکان متخصص قلب اطفال آموزش دیده اند که چطور این بیماری را تشخیص دهند و با استفاده از روش های نوین و موثر، برنامه درمانی مخصوص کودک شما را اجرا کنند.
مراقبت‌های پس از درمان
پیگیری‌های منظم: برای اطمینان از بهبودی کامل.
تغذیه سالم: رژیم غذایی سالم و غنی از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های کم‌چرب میتواند به تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد قلب کمک کند. پیشنهاد میکنیم جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص مطلب: «راهکار های مفید برای تقویت قلب کودکان» تالیف و ترجمه خانم دکتر رجبی را ملاحظه نمایید.
فعالیت بدنی مناسب: فعالیت بدنی منظم با مشورت پزشک میتواند به بهبود گردش خون و تقویت عضله قلب کمک کند.
کنترل عفونت‌های دیگر: برای جلوگیری از عود بیماری.
مدیریت استرس: هیچگاه فراموش نکنید که خدای مهربان مراقب فرشته کوچک شما است، پس با حفظ آرامش میتوانید به کاهش فشار بر قلب کودک کمک کنید.
نقش والدین
والدین عزیز در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرعادی، به پزشک مراجعه کنید.
علائم هشداردهنده عفونت قلبی در کودکان عبارتند از :
- تب: تب مداوم یا بالا
- خستگی مفرط: حتی پس از استراحت کافی
- کاهش وزن یا عدم افزایش وزن: به ویژه در نوزادان و کودکان نوپا
- تنگی نفس: حتی در فعالیت‌های سبک
- تپش قلب یا ضربان قلب نامنظم
- درد قفسه سینه
- تورم پاها یا شکم
- رنگ پریدگی یا زردی پوست
چگونه از عفونت قلبی در کودکان پیشگیری کنیم؟
به منظور پیشگیری از عفونت قلبی در کودکان انجام موارد زیر موثر هستند:
واکسیناسیون:واکسیناسیون علیه بیماری‌هایی مانند سرخک، اوریون و سرخچه میتواند به پیشگیری از عفونت‌های ویروسی که می‌توانند به قلب آسیب برسانند کمک کند.
بهداشت فردی: شستن دست‌ها، پخت کامل غذا و اجتناب از تماس با افراد بیمار میتواند خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهد.
درمان سریع عفونت‌ها: هرگونه عفونت، مانند عفونت گوش یا گلو، باید به سرعت درمان شود تا از گسترش آن به قلب جلوگیری شود.
مراقبت از دستگاه‌های پزشکی کاشته شده.
در آخر
چنانچه سوال یا ابهامی درباره عفونت قلب کودکان دارید، حتما با یک متخصص قلب اطفال مشورت کنید و از دانش و تخصص او بهره مند شوید.
با آرزوی سلامتی برای شما و فرزند دلبندتان
دکتر ربابه رجبی فوق تخصص قلب اطفال
منبع
انجمن قلب کودکان ایران ، انجمن قلب و عروق آمریکا
جهت تعیین وقت ملاقات با خانم دکتر ربابه رجبی میتوانید با شماره ۰۹۳۸۹۳۶۲۷۱۹ در تماس باشید.
