نارسایی قلب نوزاد یکی از نگرانیهای مهم والدین است که نیاز به آگاهی و شناخت دقیق دارد. این مشکل زمانی رخ میدهد که قلب نوزاد نتواند بهطور مؤثر خون کافی را به سایر قسمتهای بدن پمپاژ کند. در این مطلب، به بررسی علل، علائم و روشهای درمان نارسایی قلب نوزاد میپردازیم.
علت
این عارضه میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که برخی از مهمترین آنها عبارتاند از:
- نقص های مادرزادی قلبی که از بدو تولد وجود دارند.
- نقص های کروموزومی و ژنتیکی مانند سندروم داون و سندروم ترنر میتوانند اختلالات قلبی مثل نارسایی را به وجود بیاورند.
- برخی بیماری های عفونی مانند سرخجه مادر در دوران بارداری، میتواند این نقص قلبی را در کودک ایجاد کند.
انواع نارسایی قلبی در نوزادان
نارسایی قلب در نوزادان به چند نوع اصلی تقسیم میشود که هر یک از این انواع به دلیل نقصهای خاص یا عملکرد غیرطبیعی قلب رخ میدهد که در ادامه به صورت مفصل توضیح میدهیم.
نارسایی قلبی نوع سیستولیک (Systolic Heart Failure)
این نوع نارسایی زمانی رخ میدهد که توانایی پمپاژ خون توسط بطنهای قلب کاهش مییابد و قلب نوزاد نمیتواند خون را بهطور کافی به بدن برساند.
علل شایع:
- نقایص مادرزادی مانند نقص دیواره بین بطنی (VSD)
- بیماریهای عضله قلب (کاردیومیوپاتی)
- عفونتهای ویروسی که به عضله قلب آسیب میرسانند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره نقص بین بطنی قلب نوزاد به مقاله «VSD قلب نوزاد» تالیف و ترجمه دکتر رجبی مراجعه کنید.
علائم:
- خستگی زودرس هنگام شیر خوردن
- تنفس سریع و سخت
- افزایش وزن ناکافی
نوع دیاستولیک (Diastolic Heart Failure)
در این نوع نارسایی، بطنهای قلب قادر به پر شدن مناسب از خون نیستند، زیرا دیوارههای قلب سفت شده و انعطافپذیری خود را از دست دادهاند.
علل شایع:
- بیماریهای ژنتیکی که بر ساختار قلب تأثیر میگذارند.
- افزایش فشار خون ریوی
علائم:
- تورم در دستها و پاها
- بزرگ شدن کبد
- تجمع مایع در ریهها
نارسایی قلبی با برونده قلبی بالا (High-Output Heart Failure)
در این حالت، قلب بهاندازه کافی خون پمپاژ میکند، اما نیاز بدن به خون، بیشتر از توان قلب است.
علل شایع:
- کمخونی شدید
- نقصهای مادرزادی مانند فیستول شریانی-وریدی
- بیماریهای تیروئید
علائم:
- عرق کردن زیاد
- رنگپریدگی
- تند شدن ضربان قلب
نارسایی قلبی سمت راست (Right-Sided Heart Failure)
در این نوع نارسایی، بطن راست قلب نمیتواند خون را به ریهها بفرستد، و این موضوع باعث تجمع مایع در بدن میشود.
علل شایع:
- فشار خون ریوی بالا
- نقص دیواره بین دهلیزی (ASD)

جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره نقص بین دهلیزی قلب و علائم آن به مقاله «ASD در نوزادان» تالیف و ترجمه خانم دکتر رجبی مراجعه کنید.
علائم:
- تورم شکم و اندامها
- تجمع مایع در حفره شکمی (آسیت)
- افزایش وزن غیرطبیعی
نارسایی قلبی سمت چپ (Left-Sided Heart Failure)
در این حالت، بطن چپ نمیتواند خون کافی را به بدن پمپاژ کند و این امر منجر به تجمع مایع در ریهها میشود.
علل شایع:
- نقصهای مادرزادی قلبی مانند کوآرکتاسیون آئورت
- کاردیومیوپاتیهای ارثی
علائم:
- تنگی نفس
- خسخس سینه
- رنگ آبی یا خاکستری لبها و ناخنها (سیانوز)
عوارض و خطرات
در صورت عدم تشخیص و درمان بهموقع، نارسایی قلب نوزاد میتواند به عوارض جدی منجر شود:
تجربه مادر لیانا در مطب خانم دکتر رجبی
لیانای دو ساله از بدو تولد با نارسایی قلبی مواجه بود. مادر لیانا متوجه تنگی نفس و وزن گیری پایین نوزاد خود شده بود. او میگوید: «خانم دکتر با مهربانی و صبر زیاد به همه صحبت های من گوش کردن و بدون نیاز به بیهوشی، اکو قلب لیانا را انجام دادن. تشخیصشون صحیح بود و با درمان و مراقبتهای دقیق، دخترم خیلی بهتره و ما از دکتر رجبی بسیار سپاسگزاریم.»
سوالات متداول
۱. آیا نارسایی قلب نوزاد درمانپذیر است؟ بله، با توجه به علت نارسایی و شدت آن، درمانهای مختلفی از جمله دارو درمانی، جراحی یا مراقبتهای خاص میتواند مؤثر باشد.
۲. چگونه میتوان نارسایی قلب نوزاد را زود تشخیص داد؟ تشخیص زودهنگام از طریق معاینات دورهای، اکوکاردیوگرافی و توجه به علائم مشکوک مانند تنفس سریع و عدم افزایش وزن امکانپذیر است.
۳. آیا نارسایی قلب نوزاد همیشه به جراحی نیاز دارد؟ نه، در بسیاری از موارد نارسایی قلب با دارو و مراقبتهای خاص قابل کنترل است و تنها در موارد شدید نیاز به جراحی وجود دارد.
مشورت با متخصص قلب کودکان
در این مطلب توضیحاتی کلی درباره نارسایی قلب نوزاد ارائه شد، اما با توجه به شرایط خاص هر کودک، اگر سوالی دارید یا نیاز به مشاوره بیشتری دارید، بهتر است با یک متخصص قلب کودکان مشورت کنید.
با آرزوی سلامتی برای شما و فرزند دلبندتان
دکتر ربابه رجبی فوق تخصص قلب اطفال
جهت تعیین وقت ملاقات با خانم دکتر رجبی با شماره ۰۹۳۸۹۳۶۲۷۱۹ تماس بگیرید.