در سالهای طولانی فعالیت در درمان بیماریهای کودکان، یکی از چالش های مهم و نیازمند توجه ویژه، فشار خون پایین (هیپوتانسیون) کودکان است. شناخت دقیق این اختلال، علل، علائم، عوارض و راهکارهای تشخیصی و درمانی، میتواند از آسیبهای جدی پیشگیری کند و کیفیت زندگی کودک را بهبود بخشد.
دلایل فشار خون پایین در کودکان
علت های متعددی برای فشار خون پایین در کودکان وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:
- کاهش حجم مایعات بدن (مثلا به علت اسهال، استفراغ یا کم آبی)
- عفونت های شدید و شوک سپتیک
- واکنشهای آلرژیک شدید (آنافیلاکسی)
- مشکلات قلبی (نقص های مادرزادی، آریتمی)
- داروها و مواد خاص (ضدافسردگی ها، برخی داروهای قلبی)
- بیماریهای غدد درونریز(کم کاری تیروئید، مشکلات فوق کلیوی)
- کمخونی ناشی از کمبود ویتامین ب۱۲ یا اسیدفولیک
- ایستادن یا تغییر وضعیت ناگهانی (هیپوتانسیون ارتواستاتیک)
- استعمال بعضی داروها و حتی تروما یا خونریزی شدید
- شدت گرفتن بیماریهای عصبی (مثل دیساتونومیا).
علائم فشار خون پایین در کودکان
شناخت علائم ظاهری فشار خون پایین در کودکان بسیار حیاتی است:
- سرگیجه و احساس سبکی سر
- غش
- ضعف و بی حالی و خستگی شدید
- تاری دید
- تهوع و استفراغ
- خواب آلودگی یا گیجی
- پوست رنگ پریده و عرق سرد
- ضربان قلب تند یا کند، نبض ضعیف
- کاهش هوشیاری در موارد شدید
عوارض فشار خون پایین
عوارض بالقوه این اختلال، خصوصاً اگر شدید و درمان نشده باشد:
- آسیب مغزی کودک به علت کمبود اکسیژن
- آسیب قلبی یا سایر ارگانها
- تأخیر در رشد و تکامل حرکتی و شنوایی
راههای تشخیص فشار خون پایین در کودکان
تشخیص دقیق نیازمند ارزیابی بالینی کامل و استفاده از ابزارهای کمکی است:
- اندازه گیری مکرر فشار خون و مقایسه با جداول نرمال سنی
- بررسی علل زمینه ای با انجام آزمایش های لازم (خون، قلب، کلیه، غدد و …)
- بررسی سابقه پزشکی، مصرف داروها و معاینات عصبی و جسمی
- استفاده از اکوکاردیوگرافی یا هولتر فشار خون
درمانهای مؤثر برای فشار خون پایین
درمان کاملاً وابسته به علت زمینه ای و شدت اختلال است و شامل:
- تأمین مایعات و الکترولیت ها (خوراکی یا تزریقی)
- درمان عفونت ها و علت های زمینه ای
- قطع یا تنظیم داروهای محرک هیپوتانسیون
- کاهش فعالیت های ناگهانی یا تغییر وضعیت فیزیکی کند تر
- در مواقع اضطراری: درمان با داروهای وازوپرسور، استروئید یا اقدامات اورژانسی دیگر
- درمان کم خونی و اختلالات تغذیه ای
- آموزش والدین برای تشخیص زود هنگام علائم و مراقبت مستمر.
چنانچه سوال یا ابهامی در این خصوص دارید میتوانید از مشاوره تلفنی با پزشک فوق تخصص قلب اطفال کمک بگیرید.
جدول فشار خون در کودکان
| سن | فشار بالا (mmHg) | فشار پایین (mmHg) | توضیح |
|---|---|---|---|
| نوزادان 0 تا 1 ماه | 60 – 90 | 20 – 60 | فشار نرمال |
| نوزادان 1 تا 12 ماه | 70 – 90 | 50 – 65 | فشار نرمال |
| کودکان 1 تا 3 سال | 90 – 105 | 55 – 70 | فشار نرمال |
| کودکان 4 تا 6 سال | 95 – 110 | 60 – 75 | فشار نرمال |
| کودکان 7 تا 10 سال | 100 – 115 | 60 – 75 | فشار نرمال |
| نوجوانان 11 تا 12 سال | 110 – 120 | 70 – 80 | فشار نرمال |
| کودکان و نوجوانان | کمتر از 90 | کمتر از 55 | فشار پایین |
| کودکان و نوجوانان | بیشتر از 120 | بیشتر از 80 | فشار بالا |
با آرزوی سلامتی برای شما و فرزند دلبدتان
دکتر ربابه رجبی فوق تخصص قلب اطفال در تهران
جهت تعیین وقت ملاقات با دکتر رجبی با شماره ۰۹۳۸۹۳۶۲۷۱۹ تماس بگیرید.
