به عنوان فوق تخصص قلب اطفال و جنین و تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی، یکی از پرسش‌های رایجی که والدین با من مطرح می‌کنند این است: اگر نوار قلب جنین خوب نباشد، چه باید کرد؟
این پرسش کاملاً به‌جا است، زیرا نوار قلب جنین نقش مهمی در تشخیص سلامت و عملکرد قلب پیش از تولد دارد.
نوار قلب جنین چیست و چه اطلاعاتی می‌دهد؟
نوار قلب آزمایشی ساده برای بررسی فعالیت الکتریکی قلب جنین است. این بررسی معمولاً از هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ بارداری به بعد انجام میشود و می‌تواند نشان دهد که آیا ضربان قلب، ریتم و هدایت الکتریکی طبیعی هستند یا خیر.
اگر نوار قلب جنین خوب نباشد، به معنای آن است که در الگوی ضربان قلب یا در نحوه هدایت سیگنال‌های الکتریکی قلب مشکلی دیده شده است. این مشکل ممکن است خفیف و موقت باشد یا نشانه‌ای از یک اختلال جدی قلبی باشد که نیاز به بررسی دقیق‌تر دارد.
علل غیرطبیعی بودن نوار قلب جنین
دلایل مختلفی می‌توانند باعث شوند نوار قلب طبیعی نباشد. برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:
۱. آریتمی‌های قلبی جنین
در برخی موارد، جنین دچار ضربان قلب نامنظم (آریتمی) میشود. این وضعیت ممکن است به صورت تند زدن قلب (تاکی‌کاردی) یا کند شدن آن (برادی‌کاردی) باشد. بیشتر این آریتمی‌ها موقتی‌اند، اما برخی می‌توانند نشانه اختلالات مادرزادی در سیستم الکتریکی قلب باشند.
۲. مشکلات ساختمانی قلب جنین
گاهی نوار قلب غیرطبیعی نشانه‌ای از نقص مادرزادی قلب است؛ مانند وجود سوراخ بین حفره‌های قلب، تنگی دریچه‌ها یا بلوک‌های قلبی.
برای آشنایی بیشتر با مسئله حفره های قلب جنین و علل و درمان آن میتوانید به مقاله سوراخ قلب نوزاد مراجعه کنید.
۳. شرایط عمومی مادر
مواردی مانند بیماری‌های خودایمنی، دیابت، تب بالا، استرس شدید یا مصرف داروهای خاص نیز می‌توانند بر ریتم قلب جنین تأثیر بگذارند و باعث تغییر در نوار قلب شوند. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوع میتوانید مطلب «تاثیرات دیابت بارداری بر قلب جنین» را ملاحظه فرمایید.
اگر نوار قلب جنین خوب نباشد، خطرناک است؟
در بسیاری از موارد، نوار قلب غیرطبیعی لزوماً به معنای وجود بیماری خطرناک نیست. اما گاهی این نشانه می‌تواند زنگ خطری برای وجود یک اختلال قلبی مادرزادی یا مشکل در عملکرد الکتریکی قلب باشد.
چنانچه درباره نوار قلب جنین خود سوالی دارید میتوانید راهنمایی و مشاوره دریافت نمایید.
خطرات احتمالی عبارت‌اند از:
– کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن جنین
– نارسایی قلبی جنین در صورت وجود آریتمی شدید
– نیاز به زایمان زودرس در موارد خاص
– افزایش احتمال بستری نوزاد در بخش مراقبت‌های ویژه پس از تولد
اقدامات لازم در صورت غیرطبیعی بودن نوار قلب
اگر در بررسی اولیه مشخص شد نوار قلب جنین خوب نیست، اولین و مهم‌ترین اقدام، مراجعه متخصص قلب اطفال است. در این مرحله معمولاً اکوکاردیوگرافی قلب جنین انجام میشود تا ساختار و عملکرد دقیق قلب ارزیابی شود. فیلم نحوه انجام اکو قلب جنین را میتوانید در لینک زیر ببینید.
نحوه انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین
مراحل پیشنهادی برای والدین:
1. تکرار نوار قلب یا اکوکاردیوگرافی در فاصله زمانی مشخص برای بررسی تغییرات.
2. کنترل وضعیت مادر از نظر داروها، تغذیه و بیماری‌های زمینه‌ای.
3. پیگیری منظم با متخصص قلب جنین تا زمان زایمان.
4. در صورت وجود آریتمی‌های خاص، درمان دارویی برای مادر ممکن است تجویز شود تا از طریق جفت بر جنین اثر کند.
اهمیت پیگیری و آرامش والدین
در تجربه بالینی من، بیش از نیمی از مواردی که «نوار قلب جنین خوب نبوده»، پس از بررسی دقیق مشخص شده که اختلال موقت یا بی‌اهمیتی بوده است. با این حال، تشخیص به‌موقع و پیگیری تخصصی باعث میشود در صورت وجود بیماری واقعی، درمان مؤثر و ایمنی برای مادر و جنین فراهم شود.
بنابراین، نگرانی طبیعی است، اما باید همراه با اقدام علمی و آرامش خاطر باشد.
چگونه از سلامت قلب جنین خود مطمئن شویم؟
– انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین بین هفته ۱۸ تا ۲۴ بارداری
– مراجعه منظم به پزشک زنان و در صورت نیاز، متخصص قلب اطفال
– توجه به حرکات جنین و گزارش هرگونه تغییر در ریتم یا حرکات
– کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مادر مانند دیابت یا لوپوس
پیش تر در مقاله ای درباره «تاثیرات لوپوس بر قلب جنین» به صورت کامل توضیح داده ام.
سوالات پرتکرار والدین
آیا نوار قلب جنین در همه بارداری‌ها لازم است؟
در بارداری‌های پرخطر یا زمانی که در سونوگرافی مورد مشکوکی دیده شود، انجام نوار یا اکوکاردیوگرافی قلب جنین توصیه میشود.
اگر نوار قلب جنین خوب نباشد، آیا درمان وجود دارد؟
بله. بسته به نوع اختلال، درمان ممکن است شامل دارو برای مادر، پیگیری نزدیک‌تر یا در برخی موارد برنامه‌ریزی دقیق زایمان باشد.
آیا ممکن است نوار قلب اشتباه باشد؟
در برخی موارد، بله. حرکات جنین یا وضعیت بدن مادر ممکن است نتیجه را تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، تکرار و بررسی توسط فوق تخصص ضروری است.
سخن پایانی
اگر نوار قلب خوب نبوده نگران نباشید؛ این نتیجه تنها نشانه نیاز به بررسی دقیق‌تر است.
تشخیص و درمان به‌موقع، در اغلب موارد باعث تولد نوزادی سالم میشود.
در صورت مشاهده هرگونه مورد غیرطبیعی، حتماً به متخصص مربوطه مراجعه کنید تا مسیر علمی و مطمئنی برای سلامت فرزندتان طی شود.
با آرزوی سلامتی برای شما و فرزند دلبندتان
دکتر ربابه رجبی فوق تخصص قلب اطفال در تهران
جهت تعیین وقت ملاقات میتوانید با شماره ۰۹۳۸۹۳۶۲۷۱۹ تماس بگیرید.
