یکی از مسائلی که ممکن است در دوران بارداری والدین را نگران کند، تشخیص ضخیم شدن دیواره قلب جنین است. این وضعیت که به نام “هایپرتروفی دیواره قلب” نیز شناخته میشود، یک نقص قلبی مادرزادی است که میتواند تأثیرات متفاوتی بر سلامت جنین داشته باشد. به‌عنوان یک فوق تخصص قلب، هدف من از این مطلب آگاهی بخشی به شما والدین عزیز است تا بتوانید با اطلاعات کافی بهترین تصمیمات را برای سلامت فرزند خود بگیرید.
ضخیم شدن دیواره قلب جنین یا نوزاد چیست؟
به حالتی گفته میشود که دیواره‌های عضلانی قلب به طور غیرطبیعی ضخیم‌تر از حد نرمال رشد می‌کنند. این مشکل عمدتاً در بطن چپ قلب رخ میدهد و ممکن است عملکرد طبیعی قلب را مختل کند.
علت‌های ضخیم شدن دیواره قلب جنین یا نوزاد
۱. اختلالات ژنتیکی
یکی از مهم‌ترین دلایل این عارضه، وجود اختلالات ژنتیکی یا سندرم‌های ارثی است. برخی از این شرایط مانند “کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک” می‌توانند مستقیماً باعث ضخیم شدن دیواره قلب شوند.
۲. دیابت مادر
دیابت کنترل‌نشده در دوران بارداری میتواند یکی از عوامل اصلی در بروز این مشکل باشد. قند خون بالا باعث تغییر در رشد بافت‌های قلب جنین میشود.
۳. اختلالات هورمونی
برخی اختلالات هورمونی مانند افزایش غیرطبیعی هورمون رشد یا مشکلات تیروئیدی در مادر، می‌توانند در این عارضه نقش داشته باشند.
۴. کمبود اکسیژن در دوران بارداری
شرایطی مانند کاهش جریان خون به جفت یا مشکلات ریوی مادر می‌توانند باعث کمبود اکسیژن در جنین شده و در نهایت منجر به ضخیم شدن دیواره قلب شوند.
۵. عوامل محیطی و سبک زندگی
مصرف سیگار، الکل، مواد مخدر و حتی استرس شدید مادر در دوران بارداری می‌توانند در ایجاد این مشکل نقش داشته باشند.
چه علائمی در جنین دارد؟
تشخیص این عارضه معمولاً در دوران جنینی و از طریق بررسی‌های تخصصی انجام میشود. جنین ممکن است علائم زیر را نشان دهد:
– کاهش حرکات جنینی
– افزایش غیرطبیعی ضربان قلب
– ناهنجاری‌های دیگر مرتبط با قلب
چنانچه سوال یا ابهامی در این خصوص دارید میتوانید از مشاوره تلفنی با پزشک فوق تخصص قلب اطفال کمک بگیرید.
علائم ضخامت دیواره قلب در نوزاد
ضخیم شدن دیواره قلب نوزاد یا کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک علائم خاصی دارد که والدین باید به آن‌ها توجه کنند. این علائم شامل:
- مشکلات تنفسی، به ویژه هنگام تغذیه یا استراحت.
- رشد ناکافی و کاهش وزن نسبت به سن نوزاد.
- تعریق بیش از حد، مخصوصاً هنگام تغذیه.
- بی‌قراری و ناراحتی نوزاد هنگام شیر خوردن.
- کبودی لبها و ناخن‌ها (سیانوز) که نشان‌دهنده کاهش اکسیژن خون است.
- تورم دست‌ها و پاها به دلیل نارسایی قلبی
در موارد پیشرفته، ممکن است درد قفسه سینه، تپش قلب، غش کردن یا سرگیجه نیز دیده شود.
این علائم ناشی از کاهش کارایی قلب در پمپاژ خون و کاهش خون‌رسانی به اندام‌ها هستند
عوارض ضخیم شدن دیواره قلب
این نقص قلبی که معمولاً به دلیل کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM) یا عوامل ثانویه مانند: دیابت مادر، فشار خون بالا در بارداری و اختلالات ژنتیکی رخ میدهد، میتواند عوارض جدی برای سلامت جنین و نوزاد ایجاد کند.
این ضخامت غیرطبیعی باعث: کاهش انعطاف‌پذیری عضله قلب و در نتیجه اختلال در پمپاژ خون به بدن میشود. یکی از مهم‌ترین عوارض این وضعیت، کاهش خون‌رسانی به اندام‌ها و مغز جنین است که میتواند باعث تاخیر رشد داخل رحمی (IUGR)، نارسایی قلبی جنینی و در موارد شدید مرگ داخل رحمی شود.
همچنین، ممکن است بعد از تولد، نوزاد دچار مشکلات تنفسی، تنگی دریچه‌های قلبی، آریتمی (نامنظمی ضربان قلب) و نارسایی قلبی نوزادی شود.
در برخی موارد، ضخیم شدن دیواره قلب میتواند به انسداد مسیر خروجی بطن چپ منجر شود که خطر کاهش خون‌رسانی به اعضای حیاتی، شوک قلبی و حتی مرگ ناگهانی را افزایش میدهد.
تشخیص هایپرتروفی دیواره قلب
دو آزمایشی که میتواند این نقص قلبی در دوران بارداری را در جنین شناسایی و تایید کند عبارتند از:
۱. اکوکاردیوگرافی قلب جنین
رایج ترین شیوه که نتایج دقیقی نیز به پزشکان میدهد اکو قلب جنین است. این روش تصویربرداری پیشرفته به پزشکان امکان میدهد ساختار و عملکرد قلب جنین را با دقت بررسی کنند.
در مرکز فوق تخصصی قلب جنین و اطفال، آزمایش اکوکاردیوگرافی به صورت کاملاً تخصصی و حرفه ای، برای شناسایی این نقص قلبی در جنین و نوزاد انجام می شود.
مرکز تخصصی اکو قلب جنین کجاست؟
۲. MRI قلب جنین
پس از انجام اکو و مشاهده این نقص، برای بررسی دقیق‌تر از MRI استفاده میشود.
درمان ضخیم شدن دیواره قلب
درمان در دوران بارداری
در اکثر موارد، درمان مستقیم روی جنین امکان‌پذیر نیست، اما مدیریت دقیق مادر و جنین توسط تیم پزشکی اهمیت زیادی دارد.
– کنترل دیابت و فشار خون مادر
– تجویز داروهای خاص در صورت نیاز
درمان ضخیم شدن دیواره قلب نوزاد
پس از تولد نوزاد، بسته به شدت عارضه و علت آن، درمان‌های مختلفی شامل دارودرمانی، جراحی یا کاشت دستگاه‌های کمکی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
که درمان دارویی برای کنترل علائم و بهبود عملکرد قلب است. در این خصوص داروهای مانند مسدودکننده‌های بتا و کانال کلسیم ممکن است تجویز شوند. در موارد شدید، جراحی برای اصلاح ساختارهای قلبی ضروری است.
تغییرات سبک زندگی و مراقبت‌های حمایتی نیز برای بهبود وضعیت نوزاد توصیه میشود.
دکتر ربابه رجبی با بیش از دو دهه تجربه و تخصص در درمان بیماری های قلبی مادرزادی در نوزادان، به عنوان یکی از برجسته‌ترین متخصصان در این حوزه شناخته می‌شوند.
ایشان با استفاده از تجهیزات مدرن و روش‌های پیشرفته مانند اکوکاردیوگرافی، بر اساس شرایط بالینی هر نوزاد، برنامه درمانی منحصر به فردی طراحی و ارائه می‌کنند.
این رویکرد منجر به تشخیص دقیق و درمان مؤثر میشود و والدین را در انتخاب بهترین گزینه برای فرزندشان یاری می‌کند.
درمان‌های دارویی و جراحی
-
درمان دارویی: داروهای مختلف برای کنترل علائم و بهبود عملکرد قلب استفاده می‌شوند. این داروها ممکن است شامل مسدودکننده‌های بتا، مسدودکننده‌های کانال کلسیم، و داروهای ضدآریتمی باشند.
-
جراحی: در مواردی که نقایص ساختاری وجود دارد یا علائم شدید هستند، جراحی برای اصلاح ساختارهای قلبی انجام میشود. روش‌هایی مانند میکتومی سپتال برای کاهش انسداد خون در بطن چپ استفاده می‌شوند.
تغییرات سبک زندگی و مراقبت‌های حمایتی
-
تغذیه سالم: تغذیه مناسب برای حمایت از سلامت قلب ضروری است.
-
مراقبت‌های حمایتی: اطمینان از تغذیه کافی، کنترل مایعات بدن، و پایش منظم وضعیت نوزاد از جمله اقدامات مهم هستند.
-
پیگیری منظم پزشکی: نوزادانی که با ضخیم شدن دیواره قلب تشخیص داده می‌شوند، نیاز به پیگیری‌های منظم با پزشک متخصص دارند تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود و در صورت نیاز، درمان‌های مناسب انجام گیرد.
آیا ضخیم شدن دیواره قلب جنین قابل پیشگیری است؟
پیشگیری از این عارضه کاملاً به مدیریت عوامل خطر بستگی دارد.
– کنترل قند خون مادر در دوران بارداری
– پرهیز از مصرف دخانیات و مواد مضر
– انجام معاینات منظم قبل و در طول بارداری
سوالات متداول
آیا ضخیم شدن دیواره قلب جنین خطرناک است؟
بله، این عارضه میتواند بر عملکرد قلب و کیفیت زندگی نوزاد تأثیر بگذارد، اما تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح شانس بهبودی را افزایش میدهد.
چه زمانی باید به متخصص قلب اطفال مراجعه کنیم؟
در صورت وجود عوامل خطر مانند دیابت یا سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی، بهتر است از ابتدای بارداری تحت نظر متخصص باشید.
آیا ضخیم شدن دیواره قلب نوزاد بعد از تولد برطرف میشود؟
در برخی موارد، این مشکل با رشد نوزاد بهبود می‌یابد، اما در موارد دیگر ممکن است به درمان‌های پیشرفته نیاز باشد.
در آخر
چنانچه در دوران بارداری متوجه هایپرتروفی دیواره قلب فرزند کوچک خود شده اید، بهترین کار این است که با یک متخصص قلب اطفال مشورت کنید و از تمام امکانات پزشکی برای مراقبت از سلامت فرزندتان استفاده کنید. به یاد داشته باشید که علم پزشکی امروزه ابزارهای پیشرفته‌ای برای مدیریت این مشکل در اختیار دارد. به سلامت جنین خود اهمیت بدهید و هیچ علامتی را نادیده نگیرید.
با آرزوی سلامتی برای شما و فرزند دلبندتان
دکتر ربابه رجبی فوق تخصص قلب اطفال و جنین در تهران.
جهت تعیین وقت ملاقات با خانم دکتر رجبی با شماره «۰۹۳۸۹۳۶۲۷۱۹» تماس بگیرید.
